استحکام و مقاومت در سازه به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سازندگان ساختمان مردم در عصر حاضر تبدیل شده است. همین خصوصیات در بتن سبب رشد روز‌افزون در ساخت سازه‌های بتنی شده است. این سازه‌ها نه تنها در ساختمان‌ها، بلکه در پل‌‌ها، سد‌ها و فرودگاه‌ها استفاده می‌شود. قالببندی بتن، فرایندی مهم در ساخت‌وساز است که به منظور شکل‌دهی و نگهداری بتن تا زمان سخت شدن آن انجام می‌شود. این فرایند نقش اساسی در کیفیت و استحکام سازه ایفا می‌کند و از ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های خاص خود برخوردار است. ما در این مقاله به این سوال که قالببندی بتن چیست پرداخته و انواع آن را شرح داده‌ایم.
قالببندی بتن چیست؟
بتن قبل از سفت شدن، حالت سیال دارد. درنتیجه برای شکل گیری بهتر آن و جلوگیری از بتن ریزی، از قالب هایی با جنس های متفاوت(فلزی،چوبی و …) استفاده می‌کنیم. به طور کلی قالببندی بتن عملی موقت است .بعد از شکل‌گیری کامل و اطمینان از استحکام کافی، قالب از بتن جدا می‌شود. البته خوب است بدانید که موارد خاصی هم وجود دارد که قالب در جای خود باقی می‌ماند که به آن قالب دائمی می‌گویند.
قالب‌ها علاوه بر شکل‌دهی، مسئولیت محافظت از بتن در مقابل تنش‌های مکانیکی، سرما، گرما و جلوگیری از کاهش رطوبت در بتن را به عهده دارند.
قالببندی بتن در مراحل مختلف ساخت و ساز یک سازه بتنی کاربرد دارد. این مراحل شامل قالببندی فونداسیون، قالببندی سقف، قالببندی ستون و قالببندی دیوار می‌شود.
قالببندی بتن استاندارد باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
- عایق خوبی در مقابل سرما و گرما ایجاد کند.
- رطوبت را در داخل بتن نگه دارد.
- به طور کامل از نشتی شیره بتن جلوگیری کند.
- از جابجایی اجزای داخلی بتن همچون میلگردها جلوگیری کند.
- قالببندی استاندارد باید بتواند بتن را از هرگونه تنش مکانیکی دور کند.
- یک قالببندی بتن استاندارد معمولا دارای وزن کمی است.
انواع قالببندی بتن از نظر جنس
جنس مورد استفاده در قالببندی بتن به محل جغرافیایی پروژه، بودجه در دسترس و مصالح مورد استفاده بستگی دارد. به همین منظور قالببندی از نظر جنس در انواع زیر قابل مشاهده است:
قالب‌های فلزی
استفاده از قالب‌های فلزی صرفه اقتصادی زیادی دارد. علاوه بر این به دلیل دسترسی آسان و وارداتی نبودن، در ایران از محبوبیت زیادی برخوردار هستند. قالب فلزی مزیت های زیادی دارد که به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:
- یکی از مزیت‌های مهم قالب‌های فلزی که در اقتصادی بودن آن نقش دارد، عمر طولانی آن‌ها است. همان‌طور که اشاره شد، معمولا قالببندی بتن به صورت موقت انجام می‌شود. در نتیجه می‌توان از آن در پروژه های گوناگون استفاده کرد.
- ایجاد و جمع‌آوری قالببندی فلزی به سرعت انجام می‌پذیرد. از آنجایی که عامل زمان در پروژه فاکتور مهمی است، این امر باعث جلوگیری از کاهش سرعت پروژه می‌شود.
- قالببندی فلزی موجب صیقلی شدن سطح بتن می‌شود.
- این نوع قالببندی از مقاومت زیادی برخورداراست و خود را در برابر احتراق مصون نگه می‌دارد.
- تغییر ظرفیت و مقاومت قالب‌های فلزی به سرعت قابل انجام است. این موضوع باعث می‌شود تا امکان استفاده مجدد از آن‌ها در پروژه‌های دیگر وجود داشته باشد.
قالب‌های چوبی
استفاده از قالب‌های چوبی در قالببندی به سال های قبل برمی‌گردد. چوب درختان سوزنی در مقایسه با درختان پهن برگ مقاومت بیشتری در برابر تغییرات آب و هوایی نشان می‌دهند. درنتیجه معمولا درختان پهن برگ در ساخت قالب‌های چوبی به کار گرفته می‌شود.
این نوع چوب که به چوب های روسی نیز معروف هستند، به طور معمول از روسیه یا فنلاند وارد می‌شوند. به همین دلیل امروزه استفاده از قالب های چوبی صرفه اقتصادی نداشته و کم تر مورد استفاده قرار می‌گیرند. باید اشاره کرد این نوع از قالب ها در مقایسه با قالب های فلزی از مقاومت و عمر کم‌تری برخوردار هستند. امروزه از قالب های چوبی در قالببندی سقف یا فودانسیون به صورت محدود استفاده می‌شود.
قالب‌های پلاستیکی (پلیمری)
استفاده از قالب‌های پلاستیکی در قالببندی بتن افزایش چشم‌گیری نسبت به قبل داشته است. از خصوصیات مهم قالب‌های پلیمری می‌توان به وزن کم و مناسب آن‌ها اشاره کرد که این خود، موجب تسهیل و تسریع در حمل و نقل می‌شود. دیگر مزیت ویژه قالب های پلاستیکی، نصب و ساخت راحت تر نسبت به انواع دیگر قالب‌ها است. در کل می‌توان گفت قالب‌های پلاستیکی سبب صرفه‌جویی در زمان پروژه می‌شوند. از دیگر مزیت‌های مهم قالب‌های پلیمری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عایق مناسب در برابر گرما و سرما
- عدم نیاز به روغن‌کاری
- استحکام و طول عمر زیاد
قالب‌های فایبرگلاس
فایبرگلاس از ترکیب مواد پلیمری و پشم شیشه بدست می‌آید. پشم شیشه باعث استحکام بخشیدن هرچه بیشتر قالب می‌شود. قالب‌های فایبرگلاس در مقایسه با قالب های فلزی دارای وزن سبک‌تری هستند، در صیقل دادن بتن بسیار عالی عمل می‌‌‌کنند و جلوه زیبا‌تری به سطح بتن می‌دهند.
قالب‌های آجری
معمولا این نوع از قالببندی در فونداسیون کاربرد دارد. اولین مرحله اجرایی یک سازه بتنی، فونداسیون یا پی ساختمان است. از آنجایی که فونداسیون تحمل وزن ساختمان را بر عهده گرفته، باید توجه ویژه‌ای به این مرحله از ساخت داشته باشید. با استفاده از قالببندی به وسیله آجر و سیمان می‌توانید استحکام را در این بخش از ساختمان افزایش دهید.
قالب های آجری به کار رفته در فونداسیون، پس از ساخت به صورت دائم در پی ساختمان باقی می‌مانند. قالببندی فونداسیون با آجر و بلوک باید به گونه‌ای اجرا شود که بتواند نیروی وزن کارگر و همچنین نیروی وزن بتن را در زمان بتن‌ریزی تحمل کند.
از مزیت های این روش می‌توان به دسترسی ساده به مصالح و مقرون به صرفه بودن آن نسبت به دیگر روش‌ها اشاره کرد.
جمع بندی
قالببندی مسئولیت محافظت از بتن قبل از سفت شدن را به عهده دارد. کاربرد فراوان این ماده در اجزای مهم و مختلف یک سازه بتنی شامل فونداسیون، سقف، دیوار و ستون، اهمیت قالببندی را بیشتر از قبل مشخص می‌کند. قالب‌ها انواع مختلفی از نظر جنس دارند که استفاده از آن‌ها به ابعاد، محل جغرافیایی پروژه و مرحله ساخت سازه بستگی دارد. پیمانکاران ساختمانی با در نظرگرفتن اهمیت قالببندی بتن، سعی در اجرای استاندارد هرچه بیشتر آن در تمامی مراحل اجرای پروژه ساختمانی دارند.
شرکت سازه گستر یکی از شرکت های معتبر در زمینه ایجاد، تولید و فروش قالب بتن و اسکافلدینگ است. این شرکت با سابقه طولانی، استفاده از مواد اولیه مرغوب، ارائه محصولات با قیمت و کیفیت مناسب، انتخابی ایده‌آل برای پیمانکاران و مهندسان می‌باشد.
